Geschiedenis stadswapen en logo gemeente Enschede

Geschiedenis stadswapen gemeente Enschede 1325

1325

In 1325 kreeg Enschede stadsrechten van de Utrechtse bisschop Johan van Diest. Er is toen een stadszegel ontworpen waarop St. Jacobus in de ene hand zijn staf houdt en met zijn andere hand het kerkgebouw van Enschede draagt.

Geschiedenis stadswapen gemeente Enschede 1666

1666

Het stadszegel van Enschede werd in 1666 gewijzigd. De afbeelding van de heiligenfiguur St. Jacobus werd vervangen door een stadswapen met een slaghek. Het randschrift luidde: “sigillum civitatus Enscheidensis” (stadszegel van Enschede). Het slaghek staat symbool voor de grens tussen Overijssel en het Duitse Munsterland.

Geschiedenis stadswapen gemeente Enschede 1815

1815

In een brief van 3 november 1815 zond de burgemeester van Enschede aan de Hoge Raad van Adel een tekening met het wapen van Enschede, zodat dit wapen kon worden bevestigd. In deze brief stond de mededeling van de burgemeester ‘dat ik geenerhande mededeeling nopens den oorsprong en verkrijging [van het wapen] (welke zich in de oudheid verliezen) in staat ben te geven, doch dat hetzelve van aloude tijden af steeds gevoerd en onder anderen, voor het stadhuis alhier (zijnde voor omstreeks twee honderd jaren gebouwd) aldus uitgehouwen is’. Wie de heraldisch tekenaar van de ontwerptekening uit 1815 is, is onbekend.

Geschiedenis stadswapen gemeente Enschede 1819

1819

De registerwapentekening van 1819 is vervaardigd door Antonie Frederik Zurcher (1787-1872), wapentekenaar van de Hoge Raad van Adel. De ontwerptekening uit 1815 is de basis geweest voor dit ontwerp.

Geschiedenis stadswapen gemeente Enschede 1936

1936

Door de samenvoeging van Lonneker en Enschede ontstaat een nieuwe gemeente Enschede. Bij Koninklijk Besluit van 25 augustus 1936 mag deze het wapen van de stad Enschede gebruiken, met een tweetal wijzigingen: het weglaten van het Andreaskruis en de afronding van het schild aan de onderkant.

Geschiedenis stadswapen gemeente Enschede 1987

1987

Tot zover bekend is, is dat wapen tot 1987 altijd gebruikt voor briefpapier en andere uitingen. Een veranderende tijdsgeest in 1987 maakte dat Enschede een echte, moderne huisstijl wilde. Daarvoor werd een bureau in Den Haag ingeschakeld, Tel Design, dat met een interessante oplossing kwam: een raster van 10 bij 10 (rode) stippen. Pleun Vos was de vormgever. Per gemeenteonderdeel (van de raad tot de plantsoenendienst) werden rondom het raster menselijke figuren getekend die voor hun positie of werk kenmerkende handelingen verrichtten. In dit ontwerp was geen plek voor het eeuwenoude stadswapen, het hek.

Geschiedenis stadswapen gemeente Enschede 1990

1990

Tussen 1987 en 1990 speelde zich een heftige polemiek af in Vrij Nederland over wat Renate Rubinstein ‘de nieuwe lelijkheid’ noemde. Het ging bijvoorbeeld over het telefoonboek zonder hoofdletters van Wim Crouwel. Slachtoffer van dit alles werd ook de door Tel Design ontworpen huisstijl van de gemeente Enschede. De gemeenteraad wou er niet meer aan. De kosten van rond de 100.000 gulden werden geslikt. Er moest een nieuw gemeentelogo ontworpen worden.
Lokaal reclamebureau PGB (Perik, van Garling & Bosman) werd ingeschakeld. Zij maakten een basislogo met het slaghek opgelost in lijnen van dun naar dik en typografie in een sjabloonletter. Er werd voor iedere dienst een variant gemaakt waarin de aard van de dienst gestileerd werd getekend in sjabloonstijl en het logo de linkeronderhoek toegewezen kreeg.

Geschiedenis stadswapen gemeente Enschede 1998

1998

Door o.a. reorganisaties en samenvoegingen van afdelingen was deze huisstijl niet meer werkbaar. Ontwerpbureau 10 kreeg van de Bouw– en Milieudienst de opdracht om onderzoek te doen naar een nieuwe huisstijl die voor de diverse diensten toe te passen was. In eerste instantie was het nieuwe logo ontworpen met een gesloten hek. Maar vanuit de gemeente werd besloten om toch de vorm van het slaghek uit het oude logo te gebruiken.

Geschiedenis stadswapen gemeente Enschede 2001

2001

Een paar jaar later is alsnog besloten het gesloten hek te gebruiken dat door Bert Vanderveen van Ontwerpbureau 10 is gemaakt.

Geschiedenis stadswapen gemeente Enschede 2001

2013

Restyling huisstijl door Moskieft ontwerpers. Het logo bleef behouden.

Geschiedenis stadswapen gemeente Enschede 2021

2021

In het kader van een nieuwe citymarketingvisie (2020) wordt ook een nieuw stadsmerk en huisstijl ontworpen. Voor het nieuwe stadsmerk en de bijbehorende huisstijl hebben verschillende creatieven uit Enschede zich samengevoegd in een tijdelijk ‘pop-up brand team’. Het team bestond uit:

  • Ralf Hoveling - Digidee
  • Marck Harmes – Squal Media
  • Gerrald Hekman - Handstand
  • Elroy Klee – Elroy Klee Brand design and Art direction
  • Sander Rohring - Uncommon
  • Robert Jan Dokter - Beeldgeneratie
  • Tom Hoesstee – Tom Hoesstee

De vorm van het hek dat destijds door Bert Vanderveen is ontworpen, is ook in het nieuwe stadsmerk gebruikt.